Erkeklerin Kaç Tane Yumurtalığı Vardır? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir İnceleme
İstanbul’un sokaklarında yürürken ya da toplu taşımada bir an durup etrafıma bakarken, toplumsal cinsiyetin, vücut, sağlık ve beden üzerindeki etkilerinin ne kadar derinlemesine hissedildiğini düşünüyorum. İnsanlar birbirine bakarken, küçük bir göz teması, bazen bir bakış, bazen de bir duruş, pek çok şeyi anlatabiliyor. Erkeklerin vücutları, toplumda sıkça farklı şekillerde tanımlanıyor ve tartışılıyor. Fakat, “Erkeklerin kaç tane yumurtalığı vardır?” sorusunun ötesinde, aslında bu basit soru, toplumsal cinsiyetin, çeşitliliğin ve sosyal adaletin nasıl iç içe geçtiği, nasıl insanları şekillendirdiği konusunda bize çok şey anlatabilir. Bu yazıda, bu soruyu toplumsal cinsiyet perspektifinden, çeşitliliği ve eşitliği göz önünde bulundurarak sorgulamak istiyorum.
Erkeklik ve Toplumsal Cinsiyet Normları: “Yumurtalıklar” Sadece Fiziksel Bir Sorudan Fazlasıdır
Erkeklerin kaç tane yumurtalığı vardır sorusu, aslında fiziksel bir gerçekliğin ötesine geçiyor. Toplumda “erkeklik” ve “kadınlık” üzerinden yapılan tanımlamalar, bu tür biyolojik soruları bile toplumsal anlamlarla yüklüyor. Her gün İstanbul’un kalabalık sokaklarında, otobüslerde, metroda gözlemlediğim kadarıyla, erkeklik, sadece erkeklerin fiziksel özellikleriyle değil, aynı zamanda davranışlarıyla, tutumlarıyla, hatta hissettikleriyle şekilleniyor. Erkekler, “erkek gibi” olmak zorunda hissediyorlar. Bu, sadece vücutlarının değil, kişiliklerinin de bir tanımı.
“Erkeklerin kaç tane yumurtalığı vardır?” gibi bir sorunun, aslında erkeklerin toplumsal olarak nasıl algılandığını sorgulayan bir boyutu olduğunu düşünüyorum. Mesela, bir erkeğin fiziksel görünümü, toplumda çok daha sert, güçlü, zayıf olmayan bir kişilik olarak kabul ediliyor. Toplumsal normlar erkeklerden duygusal olarak “sıkı” ve “güçlü” olmalarını bekliyor. Peki, bu “güçlü” ve “sert” olmak, gerçekten bir erkeğin yumurtalıklarının sayısıyla mı ölçülmeli? Tabii ki hayır, ama toplumsal algı, bazen bu fiziksel farklılıkları da toplumsal cinsiyet kalıplarına sıkıştırıyor.
Erkeklerin yumurtalıkları, sadece bir biyolojik olgudan çok daha fazlası olabilir. Bu soruya verilecek yanıtta, toplumun erkeklerden beklediği davranışlar, duygu dışı bir tutum, aşırı güç gösterisi gibi faktörler de yer alıyor. Oysa, erkeklerin bedenleri de tıpkı kadınlar gibi duyarlı, kırılgan, çeşitli duygulara sahip olabilmeli. Toplumsal cinsiyet normları, erkekleri sadece bedenlerinin değil, duygularının da belirli kalıplarda olmasına zorluyor.
Çeşitlilik ve Erkeklik: Farklı Kimlikler ve Deneyimler
İstanbul’daki sivil toplum çalışmalarımda, farklı kimlikleri, cinsiyetleri ve bedenleri bir arada görmek bana, erkeklik anlayışının ne kadar çeşitli ve farklı olabileceğini hatırlatıyor. Her erkeğin, cinsiyetiyle, toplumsal kimliğiyle, davranışlarıyla ve duygusal durumu ile kendine özgü bir deneyimi var. Sadece cinsel yönelim ve kimlik değil, toplumsal sınıf, etnik köken, yaş ve diğer faktörler de erkekliğin farklı versiyonlarını yaratıyor. Örneğin, işyerinde, “erkek” olmanın anlamı, farklı etnik kökenlerden gelen bir grup için farklı olabilir. Kimi erkekler, daha geleneksel bir aile yapısının baskısıyla büyürken, diğerleri daha liberal bir ortamda yetişiyorlar. Her birinin vücutları, ruh halleri, kimlikleri bu toplumsal bağlamlardan farklı şekilde etkileniyor.
“Erkeklerin kaç tane yumurtalığı vardır?” sorusu bu çeşitliliği göz ardı edebilir mi? Toplum, erkekleri bir kutuya koyarak, fiziksel özelliklerinden yola çıkarak onların kimliklerini tanımlamak istiyor. Fakat erkeklik, bazen sabırlı, bazen kırılgan, bazen duygusal olabilen bir kimlik. Yumurtalık sayısına bakarak, bir kişinin ruh halini, yaşadığı baskıları, toplumdaki yerini anlamamız mümkün değil. Çünkü farklı erkekler, farklı dünyaları yaşar. Aynı fiziksel yapıyı taşıyan iki erkeğin yaşam deneyimleri, toplumsal cinsiyet kalıplarına ve bireysel mücadelelere göre değişir. Bu çeşitliliği kabul etmek, toplumsal adaletin en temel unsurlarından biri değil midir?
Sosyal Adalet: Erkeklerin Toplumsal Rollerini Sorgulamak
Bir sivil toplum kuruluşunda çalışmak, insanları daha yakından gözlemleme fırsatı veriyor. Sokakta, toplu taşımada ya da iş yerinde erkeklerin sıkça karşılaştığı sosyal baskıları, rolleri fark ediyorum. Erkeklik kavramı, sadece bedenin değil, bir toplumun kurduğu sosyal adaletin de bir yansımasıdır. Her erkeğin, erkeklik anlayışı, toplumun ona sunduğu rolün içinde şekillenir. Mesela, İstanbul’un işlek caddelerinde yürürken, erkeklerin fiziksel güç kullanmaları beklenen anlarda, birinin duygusal ya da zayıf davranması, toplumsal normlara karşı bir tehdit gibi algılanabiliyor. Oysa erkekler, daha duygusal olabilmeli, kırılganlık gösterdiklerinde yargılanmamalı. Bu bakış açısının değişmesi gerekiyor. Erkeklerin yumurtalık sayısı, onların duygusal ya da toplumsal rollerini tanımlamamalı. Gerçek adalet, insanları biyolojik özelliklerine göre değil, insan olmalarına saygı göstererek eşit bir şekilde kabul etmektir.
Sonuç: Erkekliğin Yansımaları ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
Sonuç olarak, “Erkeklerin kaç tane yumurtalığı vardır?” sorusu, sadece biyolojik bir soru olmanın ötesinde, toplumsal cinsiyetin, çeşitliliğin ve sosyal adaletin kesişim noktalarında derin bir anlam taşıyor. Bu soruya verilen cevap, aslında toplumun erkeklik anlayışının ve erkeklere biçilen rollerin de bir yansımasıdır. Erkekler, toplumsal cinsiyet normlarına sıkışmamalı; duygusal, fiziksel, toplumsal olarak daha çeşitli bir şekilde var olabilmeliler. Erkekliğin sadece vücutla sınırlı olmadığı, içsel bir güç, bir kırılganlık ve bir çeşitlilik taşıdığı bir dünya istiyoruz. Herkesin kendisini rahatça ifade edebileceği bir toplumda, erkeklerin vücutları değil, ruh halleri, hayalleri ve mücadeleleri ön plana çıkmalı.